Interview Johan Thijs (CEO KBC)

‘De duurzaamheidsrapportering is goedbedoeld, maar werkt contraproductief’

Auteur: Thomas Laureys

Dit artikel wordt u aangeboden door VFB. De Vlaamse Federatie van Beleggers is een non-profit organisatie met als doelstelling individuele beleggers op een onafhankelijke manier te informeren en te vormen in het beheer van financiële activa. Kijk alvast eens rond op onze website: www.VFB.be.

 Johan Thijs toont zich optimistisch over de prestaties van KBC. Hij onderstreept ook de technologische inspanningen, met de digitale assistent Kate als postergirl. Tegelijk waarschuwt hij voor de negatieve effecten van de vele regelgeving in de sector. ‘Die schiet haar doel voorbij en werkt vaak contraproductief.’ 

We hebben geluk als we midden januari afspreken voor dit interview. Het is een zonnige winterdag. Vanuit het kantoor van ceo Johan Thijs aan de Brusselse Havenlaan hebben we een prachtig uitzicht op Brussel.

Ook Thijs lijkt optimistisch gestemd. ‘We hebben een  sterke prestatie neergezet en bijgevolg deed ons aandeel het goed op de beurs.’ Hij is ook enthousiast over de inspanningen op vlak van technologie en artificiële intelligentie (AI). ‘Met onze digitale assistent Kate beschikken onze klanten via hun smartphone over een persoonlijke financiële butler. Dat zorgt voor veel efficiëntiewinsten en laat onze adviseurs toe te concentreren op complexere klantenvragen.’

Hij benadrukt daarbij dat het nooit een doel is om blind in de kosten te snijden. ‘Dat werkt averechts. We proberen vooral efficiënter te werken en onze processen te optimaliseren.’

Hij legt uit dat KBC al langer werkt aan die technologie. ‘We springen nu dus niet opportunistisch mee op de hype. Vroeger werd dat soms ter discussie gesteld, maar nu zien we dat het loont om er vroeg bij te zijn. Als wiskundige ben ik al langer bezig met dat soort technologie. Het ligt me dus nauw aan het hart.’

Bovendien stipt hij aan dat Belgen, onder meer door de hoge inflatie, voor het eerst hun spaarboekje wat meer loslaten en hun geld activeren. ‘We zien veel nieuwe klanten binnenstromen bij onze broker Bolero, maar evengoed zijn veel mensen op zoek naar begeleiding door onze beleggingsadviseurs.’

Doorheen het gesprek doemen enkele donkere wolken op aan de horizon, figuurlijk dan toch. ‘De overvloed aan regelgeving weegt op de Europese financiële sector. Die wordt in het kader van budgettaire oefeningen ook regelmatig onderworpen aan bijkomende belastingen.’

Tegelijk wordt naar de banken gekeken om in meer financiering te voorzien, zodat de Europese economie de Verenigde Staten en China kan bijbenen. ‘Dan moeten we ons toch echt vragen stellen bij wat we aan het doen zijn.’ Bovendien vreest hij dat Europa achterop raakt in verduurzaming, omdat er te veel tijd en middelen ingezet worden om aan de regels rond rapportering te voldoen.

Gevraagd naar wat hij zou doen mocht hij aan de kant van de beleidsmakers zitten, is het antwoord duidelijk. ‘Ik zou beginnen met tabula rasa te maken in alle verplichte rapporteringen. Er is in mijn ogen vooral veel overrapportering, waardoor er geen tijd en middelen overblijven voor de transitie zelf.’

Hoe kijkt u terug op de prestaties van KBC in 2024?

JOHAN THIJS De eerste negen maanden van 2024 (het interview werd afgenomen voor de bekendmaking van de resultaten van het vierde kwartaal, red.) waren voor KBC heel goed. We hebben een heel sterk financieel parcours gereden en dat heeft zich vertaald in een goede prestatie van het aandeel KBC op de beurs. Daardoor is KBC een van de weinige Europese financiële spelers die boven zijn boekwaarde noteert. Aan het einde van het jaar noteerden we tegen 1,4 keer onze boekwaarde, terwijl de mediaan van de Europese banken op 0,75 keer de boekwaarde ligt. Dat wil zeggen dat, voornamelijk institutionele, beleggers KBC duidelijk hoger waarderen dan onze Europese sectorgenoten.

Hoe komt dat?

THIJS Eén woord: diversificatie. Ons model is sterk gediversifieerd en bewijst zijn waarde. We zijn in de eerste plaats geografisch gediversifieerd, doordat we zowel in West-Europa als in Centraal-Europa actief zijn. In Centraal-Europa zijn we actief in echte groeimarkten, de economische groei ligt er 1 tot 1,5 procent hoger. Dat heeft een compenserend effect nu de economische vooruitzichten in het Westen verre van rooskleurig zijn.

Onze inkomsten zijn ook gediversifieerd. Enerzijds hebben we inkomsten die gelinkt zijn aan de evolutie van de rente, zoals leningen en spaarproducten. Anderzijds hebben we een tweede bron aan inkomsten die niet gelinkt zijn aan intrestvoeten. Denk onder meer aan schade- en levensverzekeringen, alsook de producten van onze divisie vermogensbeheer en betalingsverkeer. Doorgedreven diversificatie is het fundament van ons succes.

Wat is er nodig om de sterke prestatie van het aandeel (KBC steeg met meer dan 20 procent in 2024) vol te houden?

THIJS De afgelopen jaren slaagden we er als een van de weinige Europese financiële instellingen in beduidend beter te presteren dan onze sectorgenoten. Ons sterk gediversifieerd model is daarbij essentieel. We kunnen profiteren van onze geografische diversificatie en we zijn een van de weinige financiële spelers in Europa die zijn inkomsten gelijk kan opsplitsen in rentegevoelige en niet-rentegevoelige inkomsten. Als de rente daalt of stijgt, heeft dat een impact op onze opbrengsten. Maar we weten dat te compenseren door de inkomsten uit de niet-rentegevoelige producten in gelijke mate te doen stijgen. Als we erin slagen dat model door te trekken, zullen we sterke cijfers kunnen blijven voorleggen.

Ook kostencontrole is van groot belang. Wat verwacht u op dat gebied?

THIJS We zijn altijd op zoek naar efficiëntiewinsten en manieren om de productiviteit te verhogen. We werken volgens het principe ‘zero hassle, zero friction, zero delay.’ Een klant die in zo’n omgeving kan werken, zal zeer tevreden zijn. Dat wil wel zeggen dat alle processen geoptimaliseerd moeten worden, zodat de hele klantenervaring uiterst vlot verloopt. Onze digitale assistent Kate is daar het perfecte voorbeeld van. Een klant stelt haar een vraag en Kate handelt die volledig af zonder tussenkomst van een menselijke medewerker.

Hoe ver staat u daarmee al?

THIJS Kate slaagt er al in 70 procent van alle klantenvragen te beantwoorden. We zien ook dat klanten er steeds vaker een beroep op doen. Daardoor dalen de kosten sterk en stijgt de productiviteit. Bovendien stijgen onze inkomsten omdat Kate zorgt voor extra verkopen. Dankzij AI en Kate leren we onze klanten bovendien nog beter kennen en kunnen we nog meer service op maat aanbieden.

Kan u daar een concreet voorbeeld van geven?

THIJS Begin 2024 werd België door een storm geteisterd. Op basis van onze data konden we nagaan welke klanten in de getroffen regio wonen, en stuurden we hen een waarschuwing, zodat ze zich konden voorbereiden. Nadien konden klanten via Kate hun schadeaangifte doen. Ze deden dat massaal. Zo konden we binnen de 24 uur 54 procent van alle schadeaangiftes doen en de eerste stappen afhandelen. Daardoor wisten klanten snel waar ze aan toe waren. Vroeger zou dat veel langer geduurd hebben. Bovendien was dat een kans om klanten die bij ons nog geen woonverzekering hadden aan te spreken.

Ziet u ook gevaren bij de uitrol van dat soort technologie? Academici waarschuwen bijvoorbeeld voor vooroordelen in de klantendata.

THIJS Op zich is dat geen probleem inherent aan AI. Die technologie maakt een aantal dingen makkelijker, zoals het blootleggen van verbanden en patronen. Academici waarschuwen vooral voor de volgende stap. Namelijk wanneer je met AI aan klantenprofilering gaat doen en er daarbij vooroordelen of biases in het algoritme zitten, zoals seksisme of racisme. We zijn daarmee bezig en proberen alle inherente biases, die maatschappelijk niet aanvaardbaar zijn, weg te filteren. Bovendien zijn veel van onze modellen gebaseerd op interne data waarin dat soort biases niet of nauwelijks voorkomen.

En wat met privacy?

THIJS Omtrent privacy en data bestaat al een uitgebreide wetgeving, ook voor AI. We leven die zeer strikt na en maken enkel gebruik van klantendata als onze klanten daar uitdrukkelijk toestemming voor geven. Bovendien gebruiken we die enkel bij de dienstverlening aan de klant in kwestie. KBC heeft nog nooit klantendata aan derde partijen verkocht en dat zijn we ook niet van plan.

Gezien de huidige hype willen zowat alle bedrijven op de AI-trein springen. Wat is concreet en wat is hype?

THIJS KBC is al vijftien jaar bezig met die technologie. We zijn dus early adopters en ik was een early believer. We hebben bovendien een sterke AI-afdeling opgebouwd met meer dan honderd interne medewerkers. In artificiële intelligentie heeft KBC dus een trackrecord dat staat als een huis.

Banken zijn de gevestigde spelers in de financiële wereld. Bij de ontwikkeling van nieuwe technologie zoals AI zijn het echter vaak net de uitdagers die de vernieuwing weten te verzilveren.

THIJS Daarom is het belangrijk dat gevestigde instellingen dat soort innovatieve technologie weten te capteren. Als je daarin slaagt, maak je het moeilijker voor nieuwe spelers om in België op te starten. Zo heeft KBC al grote successen geboekt met zijn applicatie, die internationaal bekroond werd. Onze concurrenten hebben daarom ook degelijke apps uitgebouwd. Daardoor kunnen nieuwe fintechbedrijven niet zomaar in een vingerknip marktaandeel winnen. Ze groeien wel, maar de markt ligt niet voor het grijpen, want de klassieke spelers hebben voldoende hoge barrières opgeworpen.

Veel van die fintechbedrijven richten zich specifiek op een bepaalde toepassing. Dan kunnen ze inderdaad fungeren als een speerpunt. KBC heeft daarentegen een breed en compleet scala aan producten en toepassingen. Voor ons is het dus van groot belang dat we die markt continu observeren en bestuderen wat die spelers doen. Als we interessante ontwikkelingen zien, kunnen we ook samenwerkingen afsluiten of overnames doen.

En wat met de grote internationale technologiespelers als Google en Meta?

THIJS Daar moeten we heel goed naar kijken. Data-analyse is heel belangrijk in de sector. Dat soort spelers heeft daardoor een groot voordeel, want ze beschikken over een onvoorstelbare hoeveelheid gebruikersdata. De Europese wetgeving is op dat vlak naïef. Google weet op basis van je surfgedrag bijvoorbeeld perfect wat jij aan het doen bent. Het enige wat het niet weet, is of je daar nu iets concreet mee gedaan hebt. De Europese wetgeving (PSD2 en PSD3) laat hen toe die data te bekomen van financiële spelers. Zo kunnen ze de cirkel sluiten en een compleet beeld krijgen.

Het pijnlijke is dat in het omgekeerde geval, als ik met jouw toestemming aan Google vraag om jouw surfgedrag, ik dat niet krijg. Wat we in Europa aan het doen zijn met al die grote Amerikaanse en Chinese bedrijven, dat is een gevaarlijke vorm van naïviteit. Er bestaat geen twijfel over dat dit een slechte zaak is voor Europa.

Kate wordt steeds belangrijker, terwijl het bezoek aan fysieke bankkantoren blijft dalen. Hoe ziet u de rol van kantoren evolueren?

THIJS Ik heb altijd gezegd dat we geen volledige digitale bank zijn of willen zijn. Enerzijds merken we dat twee derde van onze klanten in het afgelopen jaar niet meer naar hun bankkantoor is gegaan. Het is bovendien een mythe dat het dan enkel over jongeren gaat.

Anderzijds tellen we in België maandelijks 80 miljoen logins op de KBC Mobile-app. In zekere zin hebben we dus nog nooit zoveel contact gehad met onze klanten. Met Kate hebben ze een volwaardige bankmedewerker in hun telefoon. Daardoor hoeven ze de verplaatsing naar het kantoor niet meer te maken. Ik ga ervan uit dat die trend zal doorzetten en we dus minder kantoren zullen nodig hebben.

Liggen er plannen op tafel om nog meer kantoren te sluiten?

THIJS Nee, dat is absoluut niet aan de orde. In de kosten snijden is niet ons uitgangspunt, we zoeken eerder naar efficiëntiewinsten en optimalisatie. Maar we gaan geen kantoren open houden als ze niet gebruikt worden. Er is, zeker bij complexe zaken, nog wel een rol weggelegd voor de kantoren. Daarvoor willen mensen toch liever een klassiek adviesgesprek.

Over wat soort zaken gaat het dan?

THIJS Vijf op de zes woonkredieten worden nog altijd in een kantoor afgesloten. Ook voor belegging- en verzekeringsadvies verkiezen nogal wat klanten een persoonlijke afspraak. Doordat er veel werk wegvalt in de kantoren, komt er tijd vrij die we kunnen besteden aan dat soort complexere adviezen.

Door de vergrijzing staan we aan de vooravond van een massale vermogensoverdracht tussen de generaties. Welke stappen worden gezet om de volgende generatie vermogende klanten aan KBC te binden?

THIJS We hebben een sterke groei gezien in de vermogens die we beheren via premium en private banking. In alle landen waar we actief zijn. We focussen daarbij op een aantal zaken. Ten eerste moeten we de klanten goed kennen. Daarbij is data-analyse van groot belang om de klant de juiste oplossingen te kunnen aanbieden. Het is ook algemeen geweten dat de financiële kennis van de gemiddelde Belg te wensen overlaat.

Daarom is het extra belangrijk dat onze adviseurs experts zijn. Ze moeten complexe materie beheersen en die op een eenvoudige manier naar de klant vertalen. De klanten verwachten ten slotte dat we hun vertrouwde partner kunnen zijn, met een aanbod dat rekening houdt met de verschillende generaties.

In de sector zegt men dat de nieuwe generatie klanten andere voorkeuren heeft en minder gebonden is aan zijn bank(ier). Hoe ervaart u dat?

THIJS We zien de loyaliteit van onze klanten niet afnemen op basis van leeftijd. Er is ook niet noodzakelijk een ander beeld over wat er met dat vermogen moet gebeuren. Maar deels krijgt dat toch een andere praktische invulling. Zo is het aantal klanten dat via onze broker Bolero zelf zijn beleggingen doet, exponentieel gegroeid. We zien daar een grote toestroom aan jongere klanten, één op de drie nieuwe klanten is er jonger dan dertig jaar.

Veel jongeren beleggen zelf. Ook bij Bolero is ‘hangmatbeleggen’ met ETF’s bijzonder populair. Welke gevolgen heeft dat voor de rol van de klassieke beleggingsadviseur?

THIJS We zien inderdaad een toename van het aantal beleggers dat periodiek in ETF’s belegt. Maar het gaat nog niet om het merendeel van de klanten. De meeste van onze klanten zitten nog in adviserend beheer. Die zien hoe complex de materie is en rekenen daarom liever op onze expertise. Ze willen een adviesgesprek en een aantal basisafspraken over het beheer van hun portefeuille, en kiezen er bewust voor om verder op ons te rekenen.

Bij de klanten die hun beleggingen via discretionair beheer aan ons toevertrouwen, zien we soms een combinatie. Die laten dan het grootste deel van hun vermogen door onze experts beheren, maar hebben vaak nog een kleine aparte portefeuille die ze zelf beheren. Het ene sluit het andere dus niet uit. Of ze het nu zelf doen, of onder begeleiding, we merken in ieder geval dat onze klanten hun geld meer activeren. De tijd dat het spaarboekje de enige oplossing was, lijkt voorbij. Je ziet duidelijk dat mensen hun geld beter spreiden over diverse financiële producten. Gelukkig maar, want in tijden van hoge inflatie maak je met het spaarboekje verlies.

In plaats van bij de huisbankier gaan mensen, vooral jongeren, nu vaak te rade bij finfluencers. Die halen regelmatig uit naar de traditionele financiële sector.

THIJS Zoals ik al zei, willen wij onze klanten goed kennen en deskundig advies op maat bieden. ‘Know your customer’ en ‘know your stuff’. Alles wat de klant wil en niet wil, moet je als adviseur goed in kaart brengen en daar deskundig op inspelen. Finfluencers kunnen dat simpelweg niet. Die doen algemene uitspraken en geven algemene adviezen, zonder analyse van de individuele klant en zijn of haar noden.

Veel klanten beginnen daar door te kijken. Bovendien zie je met de regelmaat van de klok finfluencers bedenkelijke uitspraken of voorstellen doen. Soms zijn die ook niet noodzakelijk in orde met de wetgeving, met boetes en sancties tot gevolg. Of nog erger, soms verdwijnt er geld. Klanten zullen nu en dan beïnvloed worden door een derde partij, dat is nu eenmaal zo. Maar het is belangrijk om duidelijk te maken dat gepersonaliseerd kwalitatief advies waardevoller is. Dat zal je absoluut niet krijgen van finfluencers.

Vorig jaar zette de consolidatie in de Belgische financiële sector sterk door, met heel wat overnames en fusies. Hoe kijkt u naar die evolutie?

THIJS Op Europees niveau is er de laatste jaren veel druk ontstaan op de financiële sector. Denk maar aan de regulering rond kapitaalvereisten en alles wat te maken heeft met duurzaamheid. Dat zorgt voor zoveel werk, dat de sector kreunt onder de administratieve lasten. Terwijl die niet noodzakelijk een toegevoegde waarde hebben, of helpen om het doel te bereiken. Daardoor krijgen vooral kleinere instellingen het moeilijk en moeten ze samengaan of worden ze opgepikt door grotere spelers.

Tegelijk leeft in Europa het besef dat we economisch achterlopen op China en de Verenigde Staten. Het rapport van Mario Draghi stelt dat we maar liefst 800 miljard nodig hebben gedurende vijf jaar om de kloof te dichten. Daarvoor is privékapitaal nodig. Dat wil zeggen dat de financiële instellingen in Europa sterker, groter en winstgevender moeten worden. Daarbij werd verwezen naar het verlichten van de administratieve lasten. Maar in de praktijk zie je dan dat diezelfde financiële instellingen allerlei bijkomende belastingen moeten betalen.

U liet zich vaak kritisch uit over de bankentaksen. Hoe moet een correcte fiscaliteit voor de sector er uitzien?

THIJS Wij betalen natuurlijk bedrijfsbelastingen. Maar daarbovenop is er voor de sector nog een taxatie, ongeacht de winstgevendheid. Oorspronkelijk werd dat gelegitimeerd door te verwijzen naar de financiële crisis en hoe de overheden de banken toen overeind hebben gehouden. Dat gaat nu toch niet meer op? Toch moeten we nog altijd een bijkomende belasting betalen, louter omdat we een bank zijn. Bij KBC gaat dat om 300 miljoen euro per jaar.

Dat terwijl Europa er net op wijst dat de banken moeten helpen bij het dichten van de economische kloof met de rest van de wereld. Dan moeten we toch eens goed nadenken over wat we aan het doen zijn. Waarom zijn de Europese banken de enige die onder hun intrinsieke waarde noteren? Dat heeft onder meer te maken met een gebrek aan stabiliteit in de regelgeving en de fiscaliteit. Bij budgettaire oefeningen van regeringen zijn we samen met tabak, alcohol en sigaretten vaak de sector waar men het geld wil halen. Maar tegelijk wil men dat de banken een meer ondersteunende rol spelen voor de economie. Dat is geen gezond beleid op de lange termijn.

Over duurzaamheid gaf u aan dat niemand nog tegen is, maar dat er te veel ‘regels om de regels’ zijn. Wat kan er gedaan worden opdat de financiële sector de transitie naar een meer duurzame samenleving beter kan helpen te ondersteunen?

THIJS Veel van onze bedrijfsklanten zijn niet bij machte om aan de gevraagde rapporteringen te voldoen. En wat is de waarde van al die rapporteringen? We zouden volgens mij beter een streefdoel afspreken, zoals het terugdringen van de CO2-emissie. Dan kunnen we onze klanten helpen dat concreet uit te voeren. Natuurlijk moet er gerapporteerd worden, maar een rapportering van deze aard voegt niets toe. Ze is zelfs contraproductief. Ze vreet zoveel tijd en middelen dat er niets meer overblijft om de transitie effectief te bewerkstelligen. Er moet een deel van die administratieve ballast uit. De middelen die daaruit vrijkomen, kunnen dan worden ingezet voor de duurzame transitie.

Door de Corporate Sustainability Reporting Directive (CRSD) moeten bedrijven nu concreet rapporteren over duurzaamheid. Kunnen de banken daar niet gerichter mee aan de slag?

THIJS We geven al jarenlang groene kredieten voor duurzame projecten. We begeleiden onze klanten al volop in de duurzaamheidstransitie en hebben daarvoor samenwerkingsakkoorden met derde partijen. Op dat gebied zitten we allemaal op dezelfde boot. Bedrijven die niet bezig zijn met de transitie zullen over x aantal jaren geconfronteerd worden met klanten en leveranciers die dat niet meer pikken en de samenwerking stopzetten. De duurzame transitie is cruciaal, we moeten daarvoor allemaal samen springen.

Het punt is dat die rapportering absoluut niet de gegevens bevat die we nodig hebben voor de transitie. Het is allemaal goedbedoeld, maar mist compleet zijn effect. Je bereikt zelfs het tegenovergestelde. Bovendien is Europa slechts goed voor een heel klein deel van de globale CO2-uitstoot, maar we rapporteren wel massaal. Of we met die rapporteringen iets oplossen? Ik geloof daar dus niet in.

In de Verenigde Staten is het debat over duurzaamheid gepolitiseerd. Sommige bedrijven en financiële spelers laten duurzaamheidsinitiatieven daarom volledig los. Ziet u dat overwaaien naar Europa?

THIJS Je ziet dat Europa vooral voorloopt in administratie en rapportering. De middelen overstijgen de doelen en de transitie loopt daardoor vertraging op. We lijken te vergeten dat dit geen probleem is dat aan de landsgrenzen stopt. Bedrijven zien dat ook en trekken weg. Als al die welvaartscreatie vertrekt, kan je het probleem helemaal niet meer aanpakken.

Daarnaast is er het populisme van een aantal politici die plots de andere kant kiezen. Dat is nefast voor het duurzaamheidsbeleid. Daar krijgen we nu Donald Trump bij als nieuwe Amerikaanse president, die duidelijk een non-believer is. Het ziet er voor het beleid niet goed uit. De vraag is ook wat Europa daar kan tegenover stellen? Om bijvoorbeeld het Draghi-rapport te implementeren heb je politiek leiderschap nodig. Of daar in Europa iemand voor zal opstaan, is nog maar zeer de vraag.

Dit artikel wordt u aangeboden door VFB. De Vlaamse Federatie van Beleggers is een non-profit organisatie met als doelstelling individuele beleggers op een onafhankelijke manier te informeren en te vormen in het beheer van financiële activa. Kijk alvast eens rond op onze website: www.VFB.be.