Van Tarieven naar Recessie in 6 stappen
De gisteren voorgestelde importtarieven van de VS, aangenomen dat deze daadwerkelijk op 2 april 2025 zijn aangekondigd, zouden aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor de wereldeconomie.
Hoewel de situatie natuurlijk van dag tot dag kan veranderen maken economen zich behoorlijk zorgen over het ontaarden van de tarievenoorlog in een wereldwijde recessie.
In dit artikel lees je in stappen hoe het zover zou kunnen komen.
Stap 1: Directe impact op internationale handel
Importtarieven verhogen de kosten van goederen die de VS invoeren uit andere landen.
Als de tarieven bijvoorbeeld gericht zijn op grote handelspartners zoals de EU, China, Japan en India, worden producten uit deze regio’s duurder voor Amerikaanse consumenten en bedrijven. Dit kan leiden tot:
- Minder import: Amerikaanse importeurs kopen minder buitenlandse goederen, wat de export van deze landen naar de VS vermindert.
- Hogere prijzen: De kostenstijging wordt mogelijk doorberekend aan consumenten, wat de inflatie in de VS kan aanwakkeren.
- Verminderde concurrentie: Amerikaanse producenten krijgen een tijdelijk voordeel, maar dit kan ook innovatie en efficiëntie ontmoedigen.
Stap 2: Vergeldingsmaatregelen van andere landen
Landen die getroffen worden door de Amerikaanse tarieven zullen waarschijnlijk niet stilzitten. Historisch gezien reageren handelspartners vaak met vergeldingstarieven op Amerikaanse goederen.
China kan bijvoorbeeld tarieven opleggen aan Amerikaanse landbouwproducenten (zoals soja) of technologie. De EU kan de import van Amerikaanse auto’s of vliegtuigen belasten.
Dit leidt tot een afname van de Amerikaanse export en Amerikaanse bedrijven die marktaandeel verliezen in het buitenland.
Daarnaast is er de mogelijkheid dat de handelsconflicten escaleren, wat uit kan groeien tot een bredere handelsoorlog, zoals we gezien hebben in de jaren 2018-19 tussen de VS en China.
Stap 3: Verstoring van wereldwijde toeleveringsketens
Veel goederen worden geproduceerd in complexe, grensoverschrijdende ketens. Dat is wellicht nog het meest gevaarlijk voor de wereldeconomie.
We hebben gezien in coronatijd wat er gebeurt als bedrijven niet kunnen vertrouwen op hun supply chains. We zien dat nu ook gebeuren; bedrijven, vooral in de VS, hebben gehamsterd.
In aanloop naar die importtarieven hebben de Amerikaanse bedrijven inkoop van materialen en producten naar voren gehaald. Dat zie je terug in het grote tekort op de handelsbalans van de VS van de afgelopen maanden.
Hogere tarieven verstoren deze ketens doordat:
- Kosten stijgen: Grondstoffen en halffabricaten worden duurder, wat de productiekosten wereldwijd opdrijft.
- Bedrijven verplaatsen productie: Om tarieven te omzeilen, kunnen bedrijven hun productie verplaatsen, wat tijdrovend en kostbaar is en tijdelijke verstoringen veroorzaakt.
- Onzekerheid toeneemt: Bedrijven stellen investeringen uit vanwege onvoorspelbare handelsregels, wat de economische activiteit vertraagt.
Stap 4: Afname van wereldhandel en economische groei
De combinatie van minder import, minder export en verstoorde toeleveringsketens leidt tot een daling van de wereldhandel.
Exportafhankelijke economieën zoals de onze, maar ook Duitsland en China zien duidelijk hun bbp afnemen.
Consumenten en bedrijven worden voorzichtig, het vertrouwen daalt waardoor consumenten minder uitgeven en producenten minder investeren. Dat leidt allemaal tot minder handel.
Bovendien worden grondstoffen goedkoper, wat dan weer slecht is voor landen die afhankelijk zijn van de uitvoer van bijvoorbeeld olie (Brazilië, Rusland).
Stap 5: Financiële markten reageren
Financiële markten spelen een cruciale rol in het versterken van deze effecten. Door onzekerheid over de winstgevendheid van bedrijven zul je verkoopgolven op de beurzen zien, wat het gevoel van consumenten en bedrijven versterkt dat het niet goed gaat.
Grote investeerders trekken kapitaal terug uit risicovolle markten en zoeken bescherming bij met name staatsobligaties. Hierdoor daalt de rente.
Normaal gesproken zul je ook een sterkere dollar zien, in functie van kapitaalvlucht, maar dat is nu juist niet het geval. De dollar zakt weg als gevolg van de acties van de regering Trump.
Stap 6: Wereldwijde recessie
Als deze trends doorzetten, kan een wereldwijde recessie ontstaan. Economieën krimpen en twee opeenvolgende kwartalen van negatieve bbp-groei in meerdere grote economieën (VS, EU, China) markten een recessie.
De werkloosheid stijgt; bedrijven snijden in kosten door banen te schrappen, wat de consumentenbestedingen verder verlaagt. Zo kom je in een vicieuze cirkel: Minder vraag leidt tot minder productie, wat weer meer ontslagen en minder vertrouwen veroorzaakt.
Wat kan het tij keren?
Zoals gezegd, de situatie kan met de minuut veranderen. En er zijn altijd nog de centrale banken die kunnen ingrijpen met rentemaatregelen om de groei weer aan te jagen.
In de VS is er echter weinig begrip tussen de beleidsmakers in het Witte Huis en de beleidsmakers bij de Federal Reserve.
Conclusie
De voorgestelde importtarieven van de VS zouden in potentie een kettingreactie kunnen veroorzaken: van directe handelsverstoringen en vergeldingsmaatregelen tot een bredere vertraging van de wereldwijde groei.
Een recessie is geen onvermijdelijk gevolg, maar het risico groeit naarmate de tarieven hoger en breder worden toegepast, vooral in een toch al onzekere geopolitieke en economische context in 2025.
