Vervolg correctieve fase AEX

Na de vorming van een lagere top begin vorige week werd al snel de neerwaartse druk weer opgevoerd. Eind vorige week vond alweer bijna een test plaats van de bodem van deze correctieve beweging, die bij 515,96 is te vinden.

Anderhalve week geleden gaf ik in mijn analyses aan dat de kans groot was dat de herstelbeweging in het kortetermijnbeeld zijn eindfase was ingegaan. Deze herstelbeweging volgde op een krachtige vrije val beweging waarbij de AEX in een rechte lijn terugviel vanaf de jaartop op 23 januari bij 572,80 tot aan de bodem bij 515,96. Dit zorgde voor een daling van precies 10% waarbij ook de bovenkant mijn eerste doelzone bij 505 – 510 bijna werd bereikt. We zagen toen ook forse oversold condities in de MACD en de RSI, niveaus die we de afgelopen jaren niet meer op de borden hadden gezien. Een herstelbeweging was dus normaal voor de vorming van een lagere top in de neerwaartse trend. Deze neerwaartse trend zien we vooral in het korte- en middellangetermijnbeeld. Toch was er door de vrije val beweging nog geen duidelijk dalend trendkanaal te zien, deze wordt pas gevormd door de lagere toppen. In eerste instantie was een herstelbeweging te verwachten richting de zone 534,60 – 537,70, een zone waarbinnen een groot aantal weerstanden was te vinden. Hij doorbrak deze zone enkele dagen opwaarts. Dit zorgde echter voor een beperkt verder opwaarts potentieel en zeker niet voor een ophoging van mijn opinie. Uiteindelijk werd de 2e neerwaartse gap die tijdens de vrije val beweging op de borden werd gezet op een haar na gesloten en zagen we in veel indices grote en duidelijke toppatronen ontstaan begin vorige week. De bovenkant van deze gap in de AEX was bij 540,80 te vinden. Hij vormde een top bij 540,70.

Grafiek AEX-index op dagbasis

Bron: Reuters Metastock XV, 2 maart 2018

1e forsere correctie in ruim 2 jaar tijd
De aandelenindices bevinden zich bijna allemaal in een normale maar forsere correctiefase. Deze fase volgt op een 2 jaar durende en krachtige opgaande beweging. Zo steeg de AEX ruim 50% (bijna 200 punten) in 2 jaar tijd vanaf de zeer belangrijke langetermijnbodem bij 378. Deze bodem werd in februari 2016 op de borden gezet. In deze 2 jaar durende periode zagen we geen krachtige tegenbewegingen. De correcties bleven zeer beperkt. In 2016 werden nog meerdere kleine correcties van 5% tot 7% gevormd, maar in 2017 zagen we slechts 2 correcties in de zomermaanden van 5% en 6% en een mini-correctie van 4% in november. Dergelijke langdurige opgaande bewegingen zonder grotere correcties hebben we sinds het begin van deze bullmarkt in 2009 nog niet eerder gezien. De markt werd steeds euforischer, beleggers zagen elke kleine neerwaartse tegenreactie als instapgelegenheid. We zagen de aandelenmarkten steeds verder versteilen waarbij de risico’s vanuit de intermarktindicatoren ook groot werden. Zo brak de euro-dollar uit zijn 2 jaar durende zijwaartse fase en werden belangrijke en langere dalende trends in de 10-jaars rente opwaarts gebroken. In januari zagen we de uiteindelijke climax van deze 2 jaar durende opgaande beweging in de aandelenmarkten, een klassieke blow-off beweging. Dit zijn vaak kortdurende en zeer steile opwaartse bewegingen die geregeld aan het einde van een lange opgaande middellangetermijntrend plaatsvinden. In de AEX had deze beweging ook de contouren van een stijgende wig. De AEX steeg toen van 540,35 (2 januari) tot aan de 572,80 (23 januari) waarna een dag later de 1e verslechtering optrad met de neerwaartse doorbraak onder de bodemlijn van de stijgende wig. Enkele dagen later werd het definitieve sein voor deze correctie gegeven met de neerwaartse doorbraak (bij 553) met een neerwaartse gap onder de sinds februari 2016 stijgende bodemlijn. In bijna alle aandelenindices zagen we gelijktijdige neerwaartse doorbraken.

Island reversal toppatroon
De meeste indices hebben inmiddels een grotere correctie achter de rug (10% tot 15% daling) in de afgelopen anderhalve maand, waarbij de terugval in de AEX dus aan de onderkant van deze range valt. Toch acht ik de kans groot dat er meer neerwaartse ruimte in het vat zit. Mijn eerste doelzone van 505 – 510 kan binnenkort alweer worden getest, maar een diepere terugval richting de 475 -485 sluit ik zeker niet uit. Bij 500 ligt verder nog het 38,2%-Fibonacci-retracementniveau van de gehele stijging tussen de 378 en 572,80. In het kortetermijnbeeld zagen we precies een week geleden de vorming van een lagere top waarbij de 2e neerwaartse gap (tot 540,80) op 0,10 punt na werd gesloten. Deze top werd bevestigd nadat de steile opgaande zeerkortetermijnbodemlijn van deze herstelbeweging werd gebroken. Als we inzoomen op de deze herstelbeweging zien we ook een island reversal toppatroon. Daarbij is een gebied ontstaan rond het 200-daags gemiddelde waarbinnen niet is gehandeld. Dit 200-daags gemiddelde is inmiddels ook neerwaarts aan het draaien en het hoger liggende 50-daags gemiddelde komt snel naderbij. Voor de komende dagen moeten we bezien of de eerdere bodem bij 515,96 stand zal houden voor een volgende en beperktere herstelbeweging. Ik acht de kans echter groot dat deze bodem verder onder druk gezet zal worden en de AEX de zone 505 – 510 kan gaan testen. In de afgelopen week werden een tweetal neerwaartse gaps gevormd die gelden als eerste weerstandszones. Deze zijn te vinden tussen de 525,60 – 527,10 en bij 533,40 – 535,30. De laatstgenoemde gap maakt verder deel uit van het island reversal toppatroon waarbinnen bij 535 ook nog het 200-daags gemiddelde is te vinden. Kortom, een lagere top is gevormd en de neerwaartse druk is snel hervat. De trend blijft dalend en ik verwacht deze maand een verder neerwaarts vervolg naar lagere bodems.

Xetra DAX: Op weg naar lagere bodems
Ook in de Duitse Xetra DAX is ongeveer een week geleden een lagere top gevormd. Afgelopen vrijdag brak de DAX ook al onder zijn eerdere bodem van februari. Daarmee is meer neerwaartse ruimte ontstaan voor de komende tijd. Als we kijken naar het middellangetermijnbeeld dan zagen we in januari de vorming van een meervoudige top in de zone 13.525 – 13.600. In tegenstelling tot veel andere Europese indices wist de DAX niet structureel boven zijn eerdere novembertop te breken. Wel zagen we in de DAX in januari ook een krachtige en steile blow-off fase die rond 23 januari neerwaarts werd gebroken. Bevestiging van een trendomkeer in het middellangetermijnbeeld vond vlak daarna plaats met de doorbraak onder de langere stijgende bodemlijn. Ook werd de 3 maanden durende zijwaartse consolidatiefase neerwaarts afgerond. Inmiddels is er sprake in de DAX van een daling vanaf de 13.600 tot aan de 11.880, een daling van 1.720 punten (ruim 12,5%). Ik verwacht dat er de komende tijd meer in het vat zit, vooral nu de meervoudige horizontale steun bij 11.940 ook neerwaarts is gebroken op slotbasis. De recente herstelbeweging na de eerste vrije val beweging zorgde voor een lagere top onder het dalende 200-daags gemiddelde. Hij vormde een top bij 12.600 met een bijbehorend toppatroon. Ook had deze herstelbeweging de contouren van een kleine stijgende wig. Kijken we overigens naar de belangrijke gemiddelden (200-daags en 50-daags) dan zien we dat beide gemiddelden neerwaarts gericht zijn en het 50-daags snel het 200-daags gemiddelde nadert, een negatieve crossing in de komende paar weken lijkt dan ook onvermijdelijk. Eerstvolgende horizontale steunzone is nu te vinden bij 11.430 – 11.480. Daaronder komt de langere stijgende bodemlijn bij 11.230 ook snel dichterbij. Zelfs een terugval naar de zone 10.500 – 10.800 sluit ik overigens niet uit in de komende tijd. Toch zal naar mijn mening deze forse correctie uiteindelijk eindigen in de vorming van een volgende belangrijke langetermijnbodem, maar momenteel blijft de neerwaartse ruimte nog steeds fors. Weerstand is nu te vinden bij de eind vorige week gevormde neerwaartse gap tussen de 12.080 – 12.145, de 12.390 en de recent gevormde lagere top bij 12.600.

Grafiek Xetra DAX op dagbasis

Bron: Reuters Metastock XV, 2 maart 2018

Visie technische analyse:

Bas Heijink (bekijk profiel en disclaimer)